Widoczne oznaki niepełnosprawności nie zawsze gwarantują możliwość skorzystania z dodatkowych świadczeń, ulg czy przywilejów zagwarantowanych osobom, których niepełnosprawność dotyczy. Często w takich sytuacjach konieczne jest formalne potwierdzenie tego stanu rzeczy. Czym jest orzeczenie o stopniu niepełnosprawności i jak je otrzymać? Odpowiadamy!
Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności jest formalnym dokumentem potwierdzającym, że jego posiadacz jest osobą z niepełnosprawnością. Takie orzeczenie można uzyskać w dowolnym momencie. W przypadku dzieci nie zawiera ono informacji o stopniu niepełnosprawności, określa się go dopiero powyżej 16 roku życia. Orzeczenie o niepełnosprawności ma postać dokumentu, który zawiera: oznaczenie zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności wydającego orzeczenie, datę wydania orzeczenia, datę złożenia wniosku o wydanie orzeczenia, podstawę prawną wydania orzeczenia, dane osoby, dla której został złożony wniosek dotyczący orzeczenia niepełnosprawności, czyli imię, nazwisko, datę urodzenia, miejsce zamieszkania/pobytu, numer PESEL i numer dokumentu tożsamości.
Znajdują się w nim także informacje dotyczące ustalenia lub odmowy stopnia niepełnosprawności, symbol przyczyny niepełnosprawności wyrażony oznaczeniem jednostki chorobowej (maksymalnie 3 symbole), a także datę powstania niepełnosprawności - tu warto zadbać aby była ona zgodna ze stanem faktycznym, gdyż orzeczenie może być wydane dużo później niż nabyta została niepełnosprawność. Kolejne dane dotyczą okresu na jaki orzeczono niepełnosprawność, wskazania do ulg i uprawnień, uzasadnienie orzeczenia bądź jego braku, pouczenie o przysługującym odwołaniu a także podpisy członków składu orzekającego.
Jak każdy formalny dokument, także i orzeczenie o niepełnosprawności wymaga dopełnienia odpowiednich formalności. Należy przede wszystkim przygotować zestaw dokumentów:
Wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności
Zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez lekarza - ważne 30 dni od chwili wystawienia
Kopia dokumentacji medyczna dotycząca stanu zdrowia
Wniosek o wydanie orzeczenia może złożyć:
- osoba zainteresowana;
- w przypadku dzieci i osób ubezwłasnowolnionych przedstawiciel ustawowy osoby zainteresowanej;
- kierownik ośrodka pomocy społecznej, ale za zgodą osoby zainteresowanej lub jej przedstawiciela ustawowego.
Aby otrzymać orzeczenie o niepełnosprawności konieczne jest udanie się na specjalną komisję lekarską, czyli Komisję do Spraw Niepełnosprawności. Termin komisji otrzymuje się w przeciągu miesiąca-dwóch od złożenia kompletu wymaganych dokumentów i wniosku. Decyzja o orzeczeniu niepełnosprawności powinna zostać dostarczona w ciągu 14 dni od daty odbycia się komisji.
Posiadanie orzeczenia o niepełnosprawności wiąże się z pewnymi ułatwieniami, ulgami a także dodatkowymi pieniędzmi. Osoba legitymująca się bowiem takim orzeczeniem może liczyć na ułatwienia w obszarze pracy zawodowej, podatków, zasiłków, dodatków i innych świadczeń.
W zależności od orzeczonego stopnia niepełnosprawności osobom pracującym przysługują różne prawa. Osoba z orzeczeniem o stopniu lekkim ma prawo do pracy w dowolnym miejscu, plus dodatkowo także w zakładach zatrudniających osoby z niepełnosprawnością. Dodatkowo ma także prawo do dodatkowej 15-minutowej przerwy na gimnastykę, która wlicza się do czasu pracy, czas pracy takiej osoby nie może jednak przekraczać 40 godzin tygodniowo (8 godzin na dobę), nie może ona także pracować w godzinach nocnych i nadliczbowych.
Osoba z orzeczeniem o stopniu umiarkowanym lub znacznym może pracować w zakładach pracy chronionej, lecz także na otwartym rynku pracy pod warunkiem przystosowania przez pracodawcę stanowiska do jej potrzeb, jej także przysługuje wliczająca się do czasu pracy 15-mi nutowaprzerwa na gimnastykę bądź relaks. Taka osoba nie może być zatrudniania w godzinach nocnych ani nadliczbowych, dodatkowo czas pracy nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Osobie z orzeczeniem o umiarkowanym bądź znacznym stopniu niepełnosprawności przysługuje także maksymalnie 21 dni roboczych do wykorzystania na turnusy rehabilitacyjne lub na wykonanie specjalistycznych zabiegów i badań.
Niezależnie od stopnia orzeczenia o niepełnosprawności, osobom je posiadającym przysługuje dofinansowanie na założenie działalności gospodarczej (pod warunkiem utrzymania jej przez 24 miesiące), a także refundacja składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe (tu odpowiednio 30, 60 i 100% dla osób z orzeczeniem lekkim, umiarkowanym i znacznym).
Osobom z orzeczeniem przysługują także ulgi podatkowe - mogą one odliczyć od dochodu wydatki na leki, użytkowanie samochodu, cele rehabilitacyjne. Przysługuje im także zwolnienie z opłaty abonamentu RTV, oraz ulgi w komunikacji miejskiej i na przejazdy PKP a także ulga na opłatę paszportową i pierwszeństwo w kolejkach. Mogą także korzystać z karty parkingowej, która uprawnia do parkowania na miejscach dla osób niepełnosprawnych. Studentom przysługują natomiast stypendia, zniżki za czesne i pierwszeństwo przyznania miejsca w akademikach.
Zobacz także: Miejsca parkingowe dla osób z niepełnosprawnością. Kto może z nich korzystać?
Osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności mogą także liczyć na świadczenia pieniężne - zasiłek pielęgnacyjny dla osób z orzeczoną niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym bądź stałym i zasiłek stały - przy spełnieniu kryterium dochodowego.
Samodzielnie o orzeczenie o stopniu niepełnosprawności mogą się ubiegać osoby powyżej 16 roku życia mające naruszoną sprawność organizmu. Przyczyną naruszenia mogą być schorzenia wyszczególnione na specjalnej liście, wśród nich znajdują się między innymi: choroby psychiczne, upośledzenie umysłowe, choroby narządu wzroku, choroby narządu ruchu, zaburzenia głosu, mowy, słuchu, epilepsja, choroby układu oddechowego, pokarmowego, moczowo-płciowego, choroby neurologiczne i inne. Osoba ubiegająca się o orzeczenie o niepełnosprawności wymaga opieki lub pomocy innych i przez swoje ograniczenia pozostaje osobą niezdolną do pracy lub potrzebuje przystosowania stanowiska do specjalnych wymagań. Mogą to także być osoby potrzebujące urządzeń wspomagających prawidłowe funkcjonowanie np. pomp insulinowych, protez, implantów ślimakowych itp.
Trzeba pamiętać, że ostateczne zdanie należy do komisji lekarzy orzeczników i nawet spełnienie powyższych warunków nie gwarantuje uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności.