Centrum Adama Smitha oszacowło, że w roku 2022 koszt wychowania jednego dziecka w Polsce wyniósł ponad 265 tysięcy złotych, dwójki 439 tys. złotych. Kwoty robią wrażenie, dzietność spada, jednak osoby, które zdecydują się na posiadanie potomstwa mogą liczyć na dodatki i różnego rodzaju świadczenia, zwłaszcza jeśli w rodzinie są dzieci z niepełnosprawnością. Jak ta lista przedstawia się w 2023 roku? Sprawdzamy!
Rodzina 500+ to program, który zakłada wsparcie rodzin z co najmniej dwójką dzieci bez dodatkowych warunków typu kryterium dochodowe. Podobnie, jak w latach ubiegłych można uzyskać wsparcie także na pierwsze lub jedyne dziecko przy spełnieniu kryterium dochodowego - 800 zł netto lub 1200 zł w przypadku wychowywania w rodzinie dziecka z niepełnosprawnością.
W składzie rodziny, w której jest dziecko z niepełnosprawnością podczas przyznawania świadczenia brane są pod uwagę dzieci do ukończenia 25 roku, pozostające na utrzymaniu rodziców. Dodatkowo wliczane są też dzieci, które ukończyły 25 rok życia i legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, pod warunkiem, że w związku z tą niepełnosprawnością przysługuje świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy lub zasiłek dla opiekuna.
Termin składania wniosków o wypłatę 500+ zbliża się wielkimi krokami. Świadczenie przysługuje od grudnia 2022 roku do maja 2023 oraz na nowy okres rozliczeniowy od czerwca 2023. ZUS będzie przyjmował wnioski od 1 lutego bieżącego roku. W komunikacie ubezpieczyciel apelują aby osoby pobierające już świadczenie nie składały jeszcze wniosków na kolejny okres rozliczeniowy. Warto pamiętać, że aby otrzymać świadczenie na aktualnie trwający okres programu Rodzina 500+ należy złożyć wniosek najpóźniej do 30 marca 2023 roku.
Świadczenie pielęgnacyjne to jedna z form pomocy określonych w ustawie o świadczeniach rodzinnych i w założeniu ma być wsparciem dla osób, które muszą rezygnować z zatrudnienia, aby móc opiekować się niepełnosprawnym członkiem rodziny. Pomaga ono pokryć wydatki związane z opieką i co roku podlega waloryzacji. Przyznanie świadczenia nie jest zależne od dochodu.
W 2022 r. opiekunom osób z niepełnosprawnościami wypłacana była kwota 2119 złotych netto miesięcznie. Natomiast w styczniu 2023 roku najniższe wynagrodzenie wzrośnie z 3010 zł do 3490 zł brutto. W związku z tym wskaźnik waloryzacji świadczenia pielęgnacyjnego wyniesie 15,94 procent. Oznacza to, że świadczenie pielęgnacyjne w 2023 roku wzrośnie z obecnych 2119 zł do 2458 zł netto.
Najwięcej kontrowersji wokół tego świadczenia niezmiennie budzi fakt, że osoby je pobierające nie mogą uzyskiwać dodatkowych dochodów. Na początku 2021 roku do konsultacji społecznych trafił projekt zmian w przepisach, zakładający, że osoby pobierające świadczenie pielęgnacyjne w kwocie 2119 zł będą mogły wykonywać pracę zarobkową. Dawał on nadzieję na poprawę sytuacji opiekunów osób z niepełnosprawnością. Obecnie jakakolwiek praca zarobkowa pobierającego świadczenie wiąże się z jego utratą. Świadczenie zostaje także wstrzymane w przypadku śmierci podopiecznego, co wiąże się się z tym, że opiekunowie, a głównie są to kobiety, po latach świadczenia opieki na rzecz niepełnosprawnego dziecka z dnia na dzień pozostają bez środków do życia i bez jakichkolwiek perspektyw z powodu braku doświadczenia zawodowego i wykluczenia z rynku pracy. Pojawia się jednak światełko w tunelu. 18 stycznia pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych, Paweł Wdówik poinformował, o projekcie ustawy, która ma umożliwić opiekunom osób z niepełnosprawnością podjęcie pracy bez utraty świadczenia.
Czytaj więcej: Opiekujesz się osobą z niepełnosprawnością? Zostań w domu
Zasiłek rodzinny to świadczenie dla rodziców lub opiekunów dziecka, które w założeniu ma za zadanie częściowe pokrycie wydatków związanych z jego utrzymaniem.
Przyznanie prawa do zasiłku rodzinnego uzależnione jest m.in. od spełnienia kryterium dochodowego. Zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli przeciętny miesięczny dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 674,00 zł. W przypadku gdy członkiem rodziny jest dziecko z orzeczeniem o niepełnosprawności zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli przeciętny miesięczny dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 764,00 zł.
Od stycznia 2016 r. przy ustalaniu dochodu rodziny uprawniającego do zasiłku rodzinnego i dodatków obowiązuje tzw. mechanizm "złotówka za złotówkę". Według tego mechanizmu, przekroczenie kryterium dochodowego przez rodzinę ubiegającą się o zasiłek rodzinny wraz z dodatkami nie oznacza wykluczenia jej z systemu świadczeń rodzinnych, ale rodzina ta może otrzymać świadczenia, o które się ubiega odpowiednio pomniejszone o kwotę przekroczenia kryterium dochodowego.
Można także uzyskać dodatki do zasiłku rodzinnego, które przyznawane są jednorazowo lub cyklicznie. Do takich dodatków należą: dodatek z tytułu urodzenia dziecka, dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego (24 miesiące jeśli pod opieką mamy jedno dziecko, 36 miesięcy jeśli jest to dwoje lub więcej dzieci lub 72 miesiące, jeśli pod opieką mamy dziecko z niepełnosprawnością), dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego, dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka, dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej, dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego, dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki poza miejscem zamieszkania.
Specjalny zasiłek opiekuńczy, wynoszący 620 zł miesięcznie, związany jest z kryterium dochodowym. Zgodnie z ustawą łączny dochód rodziny osoby sprawującej opiekę, oraz rodziny osoby, która tej opieki wymaga w przeliczeniu na osobę nie powinien przekroczyć 764 zł. Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje opiekunom, którzy nie podejmują lub rezygnują z pracy zarobkowej aby świadczyć stałą opiekę nad osobą z niepełnosprawnością. Są to zwykle krewni w linii prostej oraz rodzeństwo osoby legitymującej się orzeczeniem o niepełnosprawności lub znacznym stopniu niepełnosprawności.
Specjalnego zasiłku opiekuńczego nie otrzymają nie tylko osoby przekraczające kryterium dochodowe, lecz także opiekunowie, którzy mają ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej, lub mają ustalone prawo do zasiłku pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, lub też legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.