Niepokojące, nawracające myśli, długotrwała ekspozycja na traumatyzujące wydarzenia lub jednorazowa sytuacja, stająca się przyczyną traumy. Zespół Stresu Pourazowego to zaburzenie, które może dotknąć osoby na różnym etapie życia. Czym jest i jak je leczyć i jak pomóc osobie dotkniętej PTSD? Wyjaśniamy!
Zespół Stresu Pourazowego (ang. PTSD) to zaburzenie psychiatryczne powstające po przeżyciu, bądź byciu świadkiem bardzo stresującego wydarzenia (mogą nim być na przykład śmierć innej osoby, klęska żywiołowa, wypadek, gwałt, napaść, wojna). Pacjent nie jest w stanie poradzić sobie samodzielnie z trudną sytuacją i funkcjonować w nowej rzeczywistości. Początkowo, zwany "szokiem pociskowym" ten zespół zaburzeń był kojarzony głównie z weteranami wojennymi - po wojnie w Wietnamie, zdiagnozowano go u ponad 30% żołnierzy. Obecnie diagnozuje się go często niezależnie od pochodzenia etniczego, wieku i płci, choć na Zespół Stresu Pourazowego dwa razy częściej zapadają kobiety niż mężczyźni.
Główną przyczyną wystąpienia Zespołu Stresu pourazowego jest doświadczenie bądź też w niektórych przypadkach obserwowanie zjawiska, które wywołuje silny stres i uraz psychiczny. Nadmiar negatywnych bodźców sprawia, że u pacjenta pojawiają się silne zburzenia lękowe, co ważne występują one nie bezpośrednio po doświadczeniu związanego z wysokim poziomem stresu, lecz są oddalone w czasie.
Ta specyficzna reakcja psychologiczna może także wystąpić w następstwie zdarzeń, które nie stanowią tak bezpośredniego zagrożenia życia jak wojna czy wypadek, może to być na przykład śmierć czy ciężka choroba bliskiej osoby, rozwód, żałoba, czy nawarstwienie się problemów osobistych. Czynniki ryzyka zwiększające podatność na tę sytuację związane są według lekarzy z sytuacją zagrożenia życia lub bezpieczeństwa - im dłużej trwające i bardziej ekstremalne jest to wydarzenie, tym ryzyko wystąpienia PTSD wyższe. Kluczowa wydaje się tu długofalowa ekspozycja psychiki na obciążająca sytuacje, co w konsekwencji powoduje wystąpienie konkretnych objawów. Także bezpośrednie wyrządzenie krzywdy przez konkretną osobę w odróżnieniu od zdarzeń losowych typu klęska żywiołowa, oraz wcześniejsze traumatyczne wydarzenia czy choroby mogą zwiększać ryzyko wystąpienia zaburzeń.
Zobacz także: Zdrowotny "efekt wojny". Były minister przestrzega
Zespół Stresu Pourazowego daje zarówno objawy psychiczne, jak i fizyczne. Osoby doświadczające tego zaburzenia skarżą się między innymi na:
- Koszmary senne
- Ciągłe przeżywanie traumy z objawami somatycznymi takimi jak pocenie się, kołatanie serca, szybszy oddech
- Natrętne myśli, ciągłe powracanie do traumatycznych wydarzeń
- Poczucie winy, wyobcowanie
- Utrata chęci do życia, depresja, zamartwianie się, myśli samobójcze
- Ciągłe odczuwanie napięcia i podenerwowania
- Wysoki poziom adrenaliny związany z ciągłą czujnością i gotowością na zagrożenie
U osób, u których nasilają się objawy często występują zachowania autodestrukcyjne, zaburzenia odżywiania, a czasem także próby samobójcze. Co ważne objawy mogą wystąpić w ciągu kilku tygodni/miesięcy czy nawet lat od zdarzenia, które leży u podłoża Zespołu Stresu Pourazowego. Prawidłowa diagnoza pozwala powrócić do zdrowia i przepracować przyczynę wystąpienia zaburzenia.
Jak każde zaburzenie psychiczne, także Zespół Stresu Pourazowego wymaga odpowiedniego rozpoznania i leczenia. Objawy utrzymujące się kilka tygodni są sygnałem aby skonsultować się ze specjalistą, trzeba zdawać sobie sprawę, że leczenie jest długotrwałym procesem, najczęściej wiążącym się z psychoterapią, która pozwala przemodelować zachowanie, powrócić do źródła traumy i skutecznie ją leczyć. W ciężkich przypadka konieczna może okazać się także farmakoterapia - odpowiednio dobrane leki, zwykle z grupy przeciwdepresyjnych pozwalają powrócić do normalnego funkcjonowania i pozbyć się dolegliwości utrudniających codzienne funkcjonowanie.
Eksperci podkreślają także znaczenie aktywności fizycznej oraz rekomendują spędzanie czasu na łonie natury - pozwala to z jednej strony odzyskać równowagę a z drugiej sprzyja ogólnemu dotlenieniu organizmu i "odblokowanie" układu nerwowego. Nieocenione są też wszelkie techniki relaksacyjne przywracające równowagę i działające uspokajająco i odprężająco - dla ciała, które pozostawało w napięciu stanowią one swego rodzaju zewnętrzne źródło wsparcia.