Wygoda jaką daje posiadanie prawa jazdy i samodzielne prowadzenie pojazdów to niezaprzeczalne zalety, będące równocześnie synonimem niezależności. Kierowcy z kilkudziesięcioletnim stażem są z jednej strony bardzo doświadczonymi uczestnikami ruchu drogowego, z drugiej jednak spowolniony czas reakcji i związane z wiekiem choroby mogą być przyczyną tragedii na drodze. Kiedy senior powinien przesiąść się z siedzenia kierowcy na fotel pasażera?
Po niedawnej tragedii polskiego autokaru w Chorwacji i informacji o tym, że autobus podczas wypadku prowadził 72-latek na nowo rozgorzała dyskusja o górnej granicy wieku dla kierowców, zwłaszcza tych zawodowych. Trwa śledztwo, przyczyny tragedii nie są jeszcze znane a prowadzący pojazd miał wszelkie wymagane prawem badania i uprawnienia do prowadzenia pojazdów, był zdrowy i trasy takie jak ta, na której zdarzył się wypadek pokonywał od lat. Sekcja zwłok nie wykazała w jego organizmie żadnych substancji psychoaktywnych ani chorób mogących przyczynić się do wypadku.
W Polsce nie obowiązują przepisy zakazujące prowadzenia pojazdu po osiągnięciu określonego wieku. Co prawda obecnie dokument prawa jazdy wydawany jest na czas określony (maksymalnie 15 lat), a wszyscy, którzy posiadają prawo jazdy bezterminowe do 18.01.2033 będą musieli je wymienić, jednak do tego czasu każdy, kto kiedykolwiek uzyskał prawo do prowadzenia pojazdów może prowadzić samochód, chyba, że jest kierowcą zawodowym, wtedy co 2,5 roku winien poddać się badaniom stwierdzającym zdolność do kierowania pojazdami określonych kategorii. Tyle prawo a jak przedstawiają się statystyki?
Według policyjnych statystyk w 2021 roku w Polsce zarejestrowanych było ponad 34 mln pojazdów mechanicznych z czego 25,8 mln stanowiły samochody osobowe. Do Policji zgłoszono 22 816 wypadków drogowych, w których śmierć poniosło 2 245 osób. Zaś kolizji drogowych było ponad 422 tysiące. Do 90,4% wypadków doszło z winy kierujących pojazdami, a główne przyczyny to nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu i niedostosowanie prędkości (27 proc.) do warunków ruchu (25 proc.). 73,6 proc. wypadków spowodowali mężczyźni.
Kierowcy w wieku 60+ spowodowali 3 418 wypadków, w których śmierć poniosło 361 osób a 3 843 zostały ranne. Najwyższy wskaźnik wypadków notuje się niezmiennie w grupie 18-24 lata, stanowi on 13,77 na 10 000 populacji. W grupie 60+ ów wskaźnik 3,49. Najliczniejszą grupę zabitych w wypadkach - 665 osób (29,6% ogółu) stanowiły osoby w przedziale wiekowym powyżej 60 lat, natomiast rannych - 7 367 (27,9% ogółu) stanowiły osoby w grupie wiekowej 25 - 39 lat. Seniorzy powodują także najmniej wypadków pod wpływem alkoholu (6,3%).
Może nie jest zatem aż tak źle? Należy wziąć pod uwagę, że o kierowcach seniorach zwykło mówić się w odniesieniu do osób, które przekroczyły 75 rok życia. To wtedy znacząco spada czas reakcji, ruchy stają się bardziej powolne, pogarsza się i tak już mocno osłabiony wzrok i słuch. Te wszystkie elementy powodują, że prowadzenie samochodu może być nie lada wyzwaniem, a czasem stanowić zagrożenie dla innych uczestników ruchu.
Na co zatem zwrócić szczególną uwagę gdy senior używa samochodu:
Unikanie długich, wymagających tras - dla każdego będzie to oznaczać co innego dla jednych 100 dla innych 300 kilometrów, jednak pierwsze oznaki zmęczenia powinny być sygnałem alarmowym do zmiany na siedzeniu kierowcy. W takiej sytuacji, gdy dłuższa podróż jest niezbędna warto zadbać aby osoba starsza miała możliwość odpoczynku a najlepiej zmiany z kimś posiadającym uprawnienia do prowadzenia pojazdu.
Unikanie jazdy w trudnych warunkach pogodowych - burza, śnieg, mgła czy wiatr sprawia trudności wszystkim, nie tylko starszym kierowcom, lecz zwłaszcza oni narażeni są na niebezpieczeństwo podczas takich warunków atmosferycznych. Warto wtedy zrezygnować z podróży, lub przeczekać w bezpiecznym miejscu.
Unikanie jazdy w godzinach szczytu - wizytę u lekarza czy zakupy, zwłaszcza w większych miastach warto zaplanować tak, aby unikać męczącego stania w korkach, gdzie chwila nieuwagi może kosztować czyjeś zdrowie lub życie. Dodatkowo wydłużony czas podróży może skutkować zmęczeniem i dodatkową frustracją.
Uważne czytanie ulotek załączonych do zażywanych lekarstw - bywa, że senior zażywa sporo leków, które mogą obniżać zdolność koncentracji. Niektóre z nich wykluczają możliwość obsługi maszyn i prowadzenia pojazdów mechanicznych. Warto zatem uważanie czytać ulotki dotyczące wszystkich przyjmowanych leków, które mogą negatywnie wpływać na kierowcę.
Okresowe badania wzroku - warto wykonywać je nie tylko będąc kierowcą, lecz w tej sytuacji są one wręcz niezbędne. Jeśli senior prowadzi samochód warto dobrać odpowiednie szkła, które wspomogą widzenie po zmroku.
Nic jednak nie zastąpi zdrowego rozsądku. Jeśli osoba starsza koniecznie chce prowadzić samochód musi być sprawna na tyle, aby nie zagrażać sobie i innym. Aby nie doprowadzić do sytuacji, w której osobie starszej odbierane jest prawo jazdy warto uważanie obserwować seniora jeżdżącego samochodem, proponować zastąpienie go za kierownicą i uświadamiać, że nie zawsze auto jest najlepszym wyborem.