Uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną wymagają dostosowania organizacji nauczania przez wzgląd na deficyty uwagi, pamięci, trudności w myśleniu abstrakcyjnym oraz opóźniony rozwój mowy. Pracując z dzieckiem w domu możemy ułatwiać mu przyswajanie wiedzy i uczynić naukę łatwiejszą. Jak to zrobić?
Miejsce pracy (biurko, stanowisko) powinno sprzyjać koncentracji (bez zbędnych elementów, akcesoriów przypadkowych, niezwiązanych z tematem zajęć/pracy), być uprzątnięte, dobrze doświetlone, z wygodnym dostępem do pomocy dydaktycznych czy biblioteczki podręcznej.
Dobrze, by uczeń siedział tak, by miał możliwość kontaktu twarzą w twarz z osobą prowadzącą zajęcia i mógł widzieć usta mówiącego.
Nauka musi odbywać się w pomieszczeniu oddalonym od źródeł hałasu oraz innego rodzaju dystraktorów.
Czas nauki warto podzielić, przerwy są niezbędne (relaks, ruch, zjedzenie niedużego posiłku), w przeciwnym razie koncentracja spadnie.
Nie do przecenienia jest praktyka stosowania różnorodnych pomocy wizualnych (w tym też mulitmediów) - uwaga dzieci niepełnosprawnych intelektualnie jest mimowolna, łatwo się rozpraszają, ich pamięć logiczna funkcjonuje zwykle na niższym poziomie w porównaniu z pamięcią mechaniczną. Mało atrakcyjne pomoce i przedmioty nie są dla nich angażujące. Ich zainteresowanie niełatwo utrzymać, dlatego należy je stale pobudzać.
Partie materiału trzeba dzielić na mniejsze części, zwłaszcza jeśli uczeń wykazuje oznaki zmęczenia/znużenia - w takich warunkach może tylko markować uczenie się; gdy przestaje rozumieć, o czy mowa, wycofuje się ze słuchania, przebodźcowany/przemęczony nie wyniesie wiele z zajęć.
Ważnym elementem zajęć jest wykorzystywanie przedmiotów umożliwiających poznawanie wielozmysłowe (angażujące wiele zmysłów).
Dodatkowym uatrakcyjnieniem zajęć będą gazetki okolicznościowe naścienne (najlepiej je przygotować wspólnie z dzieckiem), które wymienia się cyklicznie, ale nie za często, by podopieczny mógł dobrze zaznajomić się z ich treścią.
Atmosfera powinna zachęcać ucznia do zadawania pytań, jeśli czegoś nie rozumie, nie może się on bać ani krępować, trzeba dążyć do tego, by czuł się maksymalnie komfortowo. Jeśli np. dla poczucia bezpieczeństwa musi mieć przy sobie butelkę wody, pozwólmy mu na to.
Należy raz po raz kontrolować, czy dziecko rozumie zadania i polecenia, pisząc tekst (na tablicy, w zeszycie) należy odczytywać jego treść uczniowi na głos. Rysując, np. na tablicy, powinno się jednocześnie mówić, co i dlaczego właśnie prezentujemy.
Warto w trakcie zajęć mobilizować ucznia pochwałami i nagradzać w ten sposób jego wysiłek.
Pod koniec zajęć winno nastąpić ich krótkie i treściwe podsumowanie.
Zajęcia muszą mieć wyraźnie zaakcentowany początek i koniec.
Przybory do pisania powinny być funkcjonalne, ale proste - bez nadmiaru ozdób, elementów ruchomych, wszystko to mogłoby odwracać uwagę i utrudniać skoncentrowanie się.
Przedmioty, które można w ten sposób opisać - warto uzupełnić o czytelne etykiety. Gdzie się da - można stosować instrukcję obrazkową.
Pomoce graficzne (plansze, obrazki, schematy) muszą być przejrzyste, proste, ale atrakcyjne - duże, realistyczne, kolorowe, kontrastowe, przyciągające wzrok. Dobrze, by były trwałe, wielokrotnego użytku (foliowane, laminowane, usztywnione), warto inwestować w pomoce, które uczeń będzie mógł wziąć do ręki.
Najlepiej, aby zeszyty i książki do jednego przedmiotu były okładane okładkami w jednym kolorze, co ułatwi uczniowi pracę, organizację. Zamiast zeszytów niekiedy lepiej sprawdzać się będą karty pracy. Warto dzięki nim np. podsumować lekcję lub partię materiału. Jeśli dziecko reaguje strachem na jakiś kolor/dźwięk/fakturę - trzeba zmienić, zmodyfikować ten przedmiot lub zrezygnować z jego użytkowania. Nauka nie powinna kojarzyć się z czymś zagrażającym, nieprzyjemnym.
Przybory plastyczne, geometryczne, etc. powinny znajdować się w osobnych piórnikach/teczkach.
W trakcie pracy z uczniem trzeba upewniać się, że prezentowany obraz/dźwięk jest przezeń widziany/słyszany. Kluczowe pojęcia można zapisywać na tablicy.
Teksty, jakie dziecko otrzymuje do czytania, powinny być krótkie, podzielone na akapity (duże, zbite bloki tekstu zniechęcają), napisane prostym językiem, a najważniejsze, kluczowe treści warto podkreślić kolorem lub/i wytłuścić. Wielkość czcionki musi być dostosowana do możliwości percepcyjnych, ale lepiej sprawdzają się duże, o prostym kroju. Z kolei treści muszą być dostosowane do poziomu językowego ucznia, być dla niego możliwie atrakcyjne, angażujące, zrozumiałe.
Dla urozmaicenia zajęć warto korzystać np. z dydaktycznych filmów animowanych (albo ich fragmentów), aby jednak taka projekcja miała sens, treści muszą być zrozumiałe, dorosły powinien wcześniej dobrze się z nimi zaznajomić i odpowiednio wkomponować je w całość zajęć. Seans ma oczywiście jedynie uzupełniać, wzbogacać zajęcia, a nie je zastępować.
Nie powinno się wykorzystywać w pracy z dzieckiem pomocy, których nie jest się w stanie obsłużyć (bo są zbyt skomplikowane lub wadliwe) - w przeciwnym wypadku rozbudzi się ciekawość podopiecznego, ale się jej nie zaspokoi. Przed przystąpieniem do pracy dorosły powinien upewnić się, że wszystko działa, obraz się wyświetla prawidłowo, etc.