Rozmiar czcionki:
A
A
A
Kontrast:
a
a
a
a

Metoda Snoezelen - sala doświadczania świata

Mówi się, że to jedna z niewielu terapii, które naprawdę podobają się dzieciom. Rodzice żartują, że po skończonej sesji trudno je wyciągnąć z sali. Metoda Snoezelen była pierwotnie pomyślana dla osób z głębokim upośledzeniem, niepełnosprawnością sprzężoną, niewspółpracujących, których nie udawało się terapeutyzować w inny sposób. Z czasem grono odbiorców znacznie się zwiększyło.

Każdy się w tym odnajdzie

Integracja sensoryczna w ujęciu Snoezelen wspiera rehabilitację i rozszerza możliwości pracy z pacjentami z różnymi rozpoznaniami, m.in. z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, zespołem Downa, mózgowym porażeniem dziecięcym, upośledzeniem umysłowym (wszystkich stopni), zaburzeniami behawioralnymi, zespołami genetycznymi, chorobami psychicznymi, schorzeniami somatycznymi, urazami czy demencją. Pacjenci z dysfunkcjami nie muszą podejmować wysiłków, by dostosowywać się do otoczenia, bo tym razem bezpieczne, wspierające otoczenie dostosowane jest do nich. To jeden z powodów dla których tak dobrze czują się w tej terapii.

Z dobrodziejstw metody skorzystają też dzieci, dorośli i seniorzy bez obciążonego wywiadu medycznego, a także kobiety w ciąży, przede wszystkim z uwagi na efekt relaksacyjny i odprężający.

Nadrzędny cel terapeutyczny omawianej metody to wszechstronna stymulacja układu nerwowego pacjenta poprzez dostarczanie starannie wyselekcjonowanych, różnorodnych bodźców. Narzędziem ku temu jest sala doświadczania świata, przestrzeń zaaranżowana w taki sposób, by pobudzać każdy ze zmysłów, a jednocześnie wykluczyć dopływ dystraktorów (czynników zakłócających, rozpraszających uwagę) z zewnątrz. 

Bodźce wzrokowe, słuchowe, dotykowe, kinestetyczne, propriocentyczne, węchowe oraz smakowe są dobrane tak, aby w zależności od potrzeb działać aktywizująco na uczestnika lub/i finalnie zapewnić mu wyciszenie. W rezultacie dzieci bierne, zahamowane wykazują chęć działania, inicjatywę, otwierając się na wrażenia zmysłowe, a dzieci nadpobudliwe uspokajają się, mając okazję do skupionej obserwacji i działania celowego, a koncentracja na atrakcyjnych bodźcach pomaga wygaszać zachowania niepożądane.

Adresat terapii zapoznaje się z różnymi zjawiskami poprzez zmysły, a obecny przy tym terapeuta dba o to, by sesja w sali doświadczania świata nie przeciążała układu nerwowego. Mając na celu dobro pacjenta metoda Snoezelen dopuszcza trzy modele pracy terapeutycznej, stosowane w zależności od potrzeb terapeutyzowanego oraz jego możliwości współpracy:

1. Terapeuta jest niedyrektywny, sobie pozostawia ewentualnie głos doradczy, o przebiegu sesji w głównej mierze decyduje pacjent, który wybiera bodźce i aktywności, których potrzebuje oraz które są dlań najbardziej atrakcyjne.

2. Terapeuta podąża za pacjentem, pozwala mu wybierać aktywności, ale dyskretnie je reżyseruje lub też modyfikuje przebieg sesji, jeśli cel terapeutyczny tego wymaga, albo czyni to w odpowiedzi na reakcję podopiecznego.

3. Terapeuta ukierunkowuje aktywność pacjenta (niewspółpracującego, z trudnościami w kontakcie, lub/i wycofanego), podsuwa mu rozwiązania lub gotowe propozycje.

Terapia w praktyce

Sprzęty zgromadzone w sali doświadczania świata różnią się od tych znajdujących się w zwykłych obiektach rehabilitacyjnych, próżno ich też szukać w domach, dlatego tak przyciągają uwagę dzieci. Wyposażenie poszczególnych sal może różnić, ale najczęściej spotykane elementy wystroju służące do pracy terapeutycznej to m.in.:

- łóżka wodne, materace, maty, pledy terapeutyczne, suche baseny, ścieżki fakturowe, poduszki dotykowe, pufy i sakwy wypełnione granulatem, hamaki, huśtawki, trampoliny. Efekty oddziaływań na zmysły dotyku i równowagi: redukcja nadwrażliwości/podwrażliwości dotykowej, ćwiczenie optymalnego napięcia mięśniowego, zdolności manipulacyjnych, zwiększenie kompetencji ruchowej, wzrost aktywności, poczucia sprawstwa, większa precyzja ruchów,

- projektory kolorów i obrazów, lampy UV, błyskowe, lustrzane, światłowody, prysznice/wodospady świetlne, panele świetlno-dźwiękowe, ściany wodne, kolumny wodne, akwaria, pryzmaty, rzutniki, urządzenia do produkcji baniek mydlanych. Efekty oddziaływań na zmysł wzroku: poprawa koordynacji wzrokowo-ruchowej, rozwijanie spostrzegawczości, pamięci wzrokowej, wydłużanie czasu koncentracji,

- emitery zapachów, zestawy do aromaterapii oraz bezpieczne substancje jadalne. Efekty oddziaływań na zmysły węchu i smaku: poszerzanie wachlarza doświadczeń zapachowych i zmysłowych, rozwijanie umiejętności rozpoznawania zapachów i smaków, rozwijanie preferencji w tych zakresach, zniesienie nadwrażliwości,

- tuby głosowe, gry świetlno-muzyczne, panele interaktywne, odtwarzacze odgłosów natury (np. śpiew ptaków, deszcz, szum lasu). Efekty oddziaływań na zmysł słuchu: zmniejszenie nadwrażliwości słuchowej, rozwijanie pamięci słuchowej, rozwijanie umiejętności różnicowania dźwięków mowy z otoczenia, co sprzyja rozwijaniu zdolności mowy biernej i czynnej, łatwiejsze wyciszanie się.

Możliwe jest odbywanie seansów grupowych (te mają przeważnie określony temat i program, choćby w ogólnym zarysie) dla zorganizowanych wycieczek, trwają z reguły około godziny. Sesje indywidualne mogą różnić się długością, nie ma też jednego uniwersalnego scenariusza. 

Podczas tych zajęć dziecko wchodzi do sali z terapeutą, w miarę możliwości dokonuje wyboru obiektów najbardziej mu odpowiadających, na których chce się skoncentrować. Zwykle reaguje zainteresowaniem, przechodzi od czynności do czynności, dłużej koncentrując się na tych sprawiających mu szczególną przyjemność.

Rehabilitanci podkreślają, że dzieci wybierają różne aktywności w zależności od tego, czy i jakim schorzeniem są dotknięte. Dodatkowo, podczas tych zajęć odpoczywają po innych terapiach i wyzwaniach dania codziennego.

Dostępne są już także zestawy przenośne inspirowane terapią w sali, wykorzystywane podczas pracy z osobami niechodzącymi, bądź hospitalizowanymi - wówczas rehabilitacja prowadzona jest przy ich łóżkach.