Seksualność w polskiej edukacji jest ciągle tematem tabu. A seksualność osób z różnymi niepełnosprawnościami – tabu jeszcze większym.
Boimy się rozmawiać o seksualności z naszymi podopiecznymi. Ten temat ciągle nie jest oswojony ani w naszej kulturze, ani tym bardziej w naszym społeczeństwie. A przecież każdy człowiek jest istotą seksualną od początku swojego życia. To jedna z najważniejszych sfer i ludzkich potrzeb.
Dziś wiedzę na ten temat młodzi ludzie czerpią głównie z internetu, często od rówieśników, bo rodzice niechętnie poruszają takie tematy, zwyczajnie nie wiedząc, jak się po nich poruszać. I trudno się dziwić - dorosłych tego nie uczono. Jeszcze trudniej ma młodzież, która często nie posiada wspierającej grupy rówieśniczej i której problemy komunikacyjne są niekiedy tak duże, że jest zostawiona sama sobie z tematem seksualności. Chodzi konkretnie o dzieci i młodzież znajdujące się w spektrum autyzmu.
Z pomocą nauczycielom, terapeutom, rodzicom, a także samym zainteresowanym, przychodzi książka Izabeli Fornalik "Mam autyzm. Mam seksualność. I co dalej?". Powiedzieć, że jest to kompendium wiedzy na temat intymnej sfery ludzkich potrzeb, to nic nie powiedzieć. To lektura obowiązkowa dla wszystkich osób, które prowadzą młodego człowieka ze spektrum autyzmu przez neurotypowy świat, czyli świat bez autyzmu. Jest on o wiele trudniejszy dla człowieka, którego ścieżka rozwojowa przebiega inaczej niż większości ludzi.
Człowiek w spektrum autyzmu bardzo często jest pozbawiony możliwości zdobywania wiedzy w danej dziedzinie, bo język, którym posługuje się większość, jest dla niego zbyt skomplikowany. Książka została podzielona na rozdziały, z których można czerpać nie tylko wiedzę, ale też konkretne wskazówki, jak postępować wobec zachowań dziecka, które mogą narażać podopiecznego na niebezpieczne sytuacje lub wzbudzają niepokój otoczenia.
A niepokojów jest naprawdę wiele i wiele pytań, na które opiekunowie nie znają odpowiedzi. Co zrobić, jeśli maluch masturbuje się w przedszkolu przy innych? Jak odpowiedzieć na pytanie: "Co to jest seks"? Jak najlepiej wspierać rozwój psychoseksualny dzieci i młodzieży w spektrum autyzmu? Jak rozmawiać z młodzieżą o zmianach zachodzących w ciele czy o masturbacji? To tylko nieliczne z zagadnień, na które znajdziemy odpowiedzi.
Wszystkie tematy opisane zostały w sposób merytoryczny, ale też przystępny. Nie ma tu zbędnych słów, wszystko wytłumaczone zostało w prosty sposób, z jednoczesnym szacunkiem i delikatnością, z jaką podejść trzeba do tematu. Ważne jest też, że pokazano przykłady, w jaki sposób specjaliści (nauczyciele, pedagodzy) powinni rozmawiać z rodzicami na temat seksualności ich dzieci. Bo przecież wcześniej czy później on się pojawi, a odkładanie kwestii w czasie - bo rodzic często bywa niegotowy - nie spowoduje, że rozmawiać będzie łatwiej. Wręcz przeciwnie.
Tematy zaniechane w procesie edukacji - tu seksualnej - niejednokrotnie powodują, że małe kłopoty urastają do rangi wielkich problemów. Tak być nie powinno. Osoby w spektrum autyzmu mają pod górkę praktycznie od urodzenia. Zaburzenia integracji sensorycznej sprawiają, że ciężko im odnaleźć się w życiu codziennym, nie mówiąc już o sferze, która nawet dla ludzi neurotypowych nie bywa łatwa.
Drodzy rodzice, terapeuci i nauczyciele, nie chowajmy więc głowy w piasek udając, że temat nie istnieje. Sięgnijmy po mądrą książkę, która pozwoli nam nie tylko zmierzyć się z problemami - naszymi i naszych podopiecznych - ale w piękny sposób wytłumaczy nam drogę, którą powinniśmy iść. Już nie musimy błądzić po omacku, ani eksperymentować, szukając rozwiązań. Zrobiła to za nas pani Izabela Fornalik, a jej pracy trzeba pięknie się pokłonić. Chapeau bas dla autorki "Mam seksualność. Mam autyzm. I co dalej?". Na takie książki czeka się latami.
Monika Szubrycht