To częsty dylemat opiekunów seniorów i osób obłożnie chorych - zdarza się bowiem, że wszyscy oni okresowo odmawiają przyjmowania pokarmów, powody są różne, czasami to skutek uboczny stosowanej terapii, albo efekt pogorszonego nastroju lub zdrowia fizycznego. Mimo to stan utraty łaknienia nie powinien trwać długo, bo stanowi realne zagrożenie dla zdrowia.
Czy jako opiekun możesz pozwolić choremu na niejedzenie? Co masz robić, gdy pacjent kategorycznie odmawia przyjmowania pokarmów i uparcie twierdzi, że nie jest głodny, a ty chcesz kierować się jego najlepiej pojętym dobrem?
Karmienie na siłę uznawane jest za zachowanie noszące znamiona przemocy i nie należy tego robić pod żadnym pozorem. Podobnie ma się sprawa ze zmuszaniem do jedzenia, stosowaniem szantażu, etc. Pamiętaj, że jeśli twój podopieczny jest w stanie jeść samodzielnie - nie wyręczaj go. Ważne, by jadł samodzielnie tak długo, jak tylko będzie to możliwe.
Jeśli pacjent przyjmuje kroplówki i płyny, jest względnie "bezpieczny", może więc nie jeść do siedmiu dni. Ale warto zachęcać go do spożycia posiłku. Nie proponuj mu potrwa, których nie lubi. Tym samym wzmocnisz tylko jego opór.
Lekarze i dietetycy radzą, by założyć podopiecznemu dzienniczek żywieniowy. Oznacza to po prostu zapisywanie wszystkiego, co chory zjadł danego dnia. Tego rodzaju zapiski bywają wyjątkowo pomocne i pomagają monitorować jego stan zdrowia. Wymaga to nieco cierpliwości i konsekwencji, ale na pewno się opłaca. Skrupulatne notatki pokazują też stan faktyczny i to, co może uchodzić uwadze opiekuna. Nierzadko wydaje mu się, ze pacjent prawie nic nie zjadł przez cały dzień, a z zapisków odczytywanych wieczorem wynika, że owszem, zjadł i to niemało.
Warto wytypować przyczynę braku łaknienia. Choroba (przewlekła, ale też pozornie błaha infekcja sezonowa) nierzadko skutecznie zniechęca do jedzenia - w takich warunkach pacjentowi zmienia się smak, może rzeczywiście nie czuć głodu, mieć trudności z przełykaniem lub niechęć do niektórych faktur i konsystencji.
Zdarza się też, że przyczyną utraty apetytu jest obniżony nastrój. Są osoby, które zajadają stresy, ale pacjenci chorujący przewlekle i seniorzy rzadko do nich należą. Z kolei pacjenci dotknięci otępieniem rzeczywiście mogą zapomnieć o głodzie - czują dyskomfort, doświadczają niedogodności związanych z osłabieniem, utratą energii, ale nie wiedzą, czym jest to spowodowane.
- Chory pije? To bardzo dobrze. Spróbuj zachęcić go do wypicia zupy (czystej, bez dodatków - podaj mu ją w kubeczku). Może to być np. rosół, barszcz czysty lub niezbyt gęsta zupa-krem. Będzie pożywna i pozwoli na dodatkowe uzupełnienie poziomu płynów w organizmie;
- Jeśli chory odmawia także przyjmowania płynów, zacznij od zwilżania jego ust wodą. Płyny można podawać łyżeczką lub przez pipetkę. Jeśli zwykła woda mu nie smakuje, spróbuj podawać np. przestudzoną herbatkę miętową, rumiankową lub inną, ziołową, którą lubi;
- Nie podawaj od razu dwóch dań i nie pokazuj tych dań razem - chory może zestresować się na widok takiej ilości jedzenia, mając świadomość, że po zupie czego go jeszcze "drugie". Zaczynaj od małych porcji, a zupę i drugie serwuj nawet z dwugodzinną przerwą;
- Czasami gryzienie i połykanie sprawia ból (koniecznie trzeba zdiagnozować przyczynę i dążyć do jej wyeliminowania!) - ułatw choremu zadanie i miksuj posiłki, podawaj mu zupy-kremy i musy. Dopilnuj, by wszystko wyglądało i pachniało apetycznie;
- Jeśli istnieje obawa, że chory je za mało, przez co może mieć niedobory ważnych składników odżywczych, zaopatrz się w aptece w specjalne preparaty przeznaczone do żywienia medycznego, wiele z nich ma bardzo atrakcyjny smak, bogate składy i zwykle są dobrze tolerowane przez organizm. Lekarz prowadzący może zasugerować włączenie do diety suplementów, nie lekceważ tych zaleceń i pilnuj, by chory rzeczywiście zażywał polecone specyfiki;
- W miarę możliwości kontroluj masę ciała chorego - jeśli mimo twoich wysiłków chudnie i obawiasz się, czy nie doszło u niego do niedożywienia, od razu skontaktuj się z lekarzem.